Η ελληνική γλώσσα και η προσφορά της στην ιατρική

Με ένα διαφωτιστικό κείμενο ο ιατρός κ. Θεόδωρος Γκαλέας τονίσε την αναγκαιότητα της χρήσης της ελληνικής ιατρικής ορολογίας, όπως αποδεικνύεται στην πράξη. Αναλυτικά τα όσα αναφέρει ο κ. Γκαλέας:

Η ελληνική γλώσσα ομιλείται περισσότερο από 3.000 χρόνια από τους Έλληνες της ενδοχώρας και της διασποράς. Αυτοί έδωσαν τις φυσικές θεωρίες, τις αρχές της φιλοσοφίας και της ιατρικής. Η ελληνική γλώσσα, όταν ομιλείται σωστά, δίνει τη δυνατότητα στον συγγραφέα να εκφραστεί ακριβώς, χωρίς περιττά λόγια και με σαφήνεια σε κάθε ιατρικό θέμα. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας αναφέρω το αποτελέσματα μιας παλαιότερης διαχρονικής προσωπικής έρευνας που αφορούσε τη χρήση των ελληνικών λέξεων στη διεθνή ιατρική ορολογία. Ο τίτλος, οι λέξεις-κλειδιά (όροι ευρετηριασμού), η ακριβής ορολογία ενός άρθρου, όσον αφορά τη γλώσσα, και η ευρύτητα του επιστημονικού κοινού που το μελετά συνθέτουν σημαντικά στοιχεία μιας γενικά αποδεκτής επιστημονικής εργασίας. Ο τίτλος ενός άρθρου είναι χωρίς αμφιβολία προσδιοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση αναγνωστών. Αποτελεί την επικεφαλίδα του επιστημονικού άρθρου. Είναι το ^πιο πολυδιαβασμένο τμήμα, ακόμη και αν το ίδιο το άρθρο δεν διαβαστεί παρά μόνο από ελάχιστους ή και κανένα. Έτσι, για κάθε τίτλο διαλέγονται οι πιο ειδικές λέξεις, οι πιο οικείες και οι πιο σύντομες. Οι λέξεις-κλειδιά είναι λέξεις καθοριστικές για το θέμα που διαπραγματεύονται οι συγγραφείς Επιλέγονται κυρίως από την περίληψη μιας εργασίας, από το κεφάλαιο «Υλικό και Μέθοδοι» και την «Περιγραφή των κλινικών περιπτώσεων». Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ως οι πιο καθιερωμένοι και ακριβείς όροι. Σε ένα παγκόσμιο ή και πανευρωπαϊκό συνέδριο ανακοινώνονται εργασίες των οποίων τα συμπεράσματα γίνονται γνωστά σε ευρύ επιστημονικό κοινό. Αναζητήσαμε την παρουσία ελληνικών λέξεων στους τίτλους και στις λέξεις-κλειδιά όλων των εργασιών που παρουσιάσθηκαν στο 12° Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ρευματολογίας στη Βουδαπέστη, το 1991 και στο 2° Παγκόσμιο Συνέδριο Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων στην Ουάσιγκτον, το 1992. Βρήκαμε ότι από τις 89 χώρες που συμμετείχαν στα δυο συνέδρια οι 88 χρησιμοποίησαν ελληνικές λέξεις στον τίτλο τους, ποσοστό 98,87%. Από αυτές 11 χώρες χρησιμοποίησαν αποκλειστικά ελληνικές λέξεις στους τίτλους των εργασιών. Από τις 3.194 λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν οι 1.397 λέξεις είχαν ελληνική ρίζα. Όλοι οι Έλληνες γιατροί υπολογίζουμε, γνωρίζουμε ή διαισθανόμαστε και εκτιμούμε πως οι περισσότεροι όροι στην ιατρική επιστήμη προέρχονται από την ελληνική γλώσσα και σε μικρότερο ποσοστό από τη λατινική ή και εκλατινισμένες λέξεις. Ο Κοραής το 1808, πριν από 212 χρόνια περίπου, έγραψε: «Τα τρία σχεδόν τεταρτημόρια των ιατρικών όρων είναι ελληνικά». Το 1825 ο Γάλλος καθηγητής Pierre Adolfe Piorry (1794-1879) είχε προτείνει να έχουν ελληνική ρίζα όλοι οι ιατρικοί όροι, πρόταση που πυροδότησε μακροχρόνιες συζητήσεις μέχρι το 1855. Το 1868 ο Γεώργιος Καραμήτσας δημοσιεύει σχετικό με την ορολογία άρθρο του στον «Ασκληπιό». Το 1883 ο R. Virchow, που επίσης θεωρούσε την ελληνική γλώσσα μόνη κατάλληλη για την έκφραση νέων όρων, συστήνει μεγάλη προσοχή για την αποφυγή «βαρβαρισμών». Λίγα χρόνια αργότερα ο Λουκάς Παπαϊωάννου ανακοινώνει στην Ιατρική Εταιρεία Αθηνών τη μελέτη του «Περί ονομασίας των πρώτων αυχενικών σπονδύλων» και θεωρεί χρέος των Ελλήνων γιατρών «όπως ημείς επαναφέρομεν τους όρους των αρχαίων Ελλήνων εν αληθεί σημασία και επανορθώσωμεν τους ουχί προσφυείς όρους των Ευρωπαίων». Ο Π. Ροντόπουλος, το 1940, στην εισαγωγή του πολύγλωσσου λεξικού του γράφει ότι τα 3/4 των όρων του λεξικού του ανήκουν στον Ιπποκράτη και τα λοιπά στον Γαληνό και νεότερους συγγραφείς, ενώ υπολογίζει ότι τα 3/4 της διεθνούς ιατρικής ορολογίας είναι ελληνικής προέλευσης.
Η Ιατρική ήταν για τους Έλληνες η πρώτη ανάμεσα στις επιστήμες και ως προς τον αριθμό των ειδών και ως προς την έκταση των ανακαλύψεων της. Η ελληνική ιατρική ορολογία έδωσε στις δυτικές γλώσσες ένα πολύ εκτεταμένο λεξιλόγιο για την Ιατρική και τη Φυσιολογία. Αυτό το λεξιλόγιο είναι το πιο διαδεδομένο από όλα τα επιστημονικά λεξιλόγια. Τις λέξεις αυτές τις έχουν προφέρει εδώ και 3.000 χρόνια κάτω από έναν ουρανό πιο γαλάζιο από αυτόν των αγγλοσαξονικών χωρών άνθρωποι με περισσότερη ζωντάνια. Με το πέρασμα του χρόνου οι ιστορικές και φιλολογικές θεωρήσεις περνούν σε δεύτερη μοίρα και η τεχνοκρατική αντίληψη αρχίζει να επηρεάζει τις εξελίξεις και φυσικά την ορολογία. Οι ανακαλύψεις στην Ιατρική διαδέχονται η μια την άλλη μέσα από το χρόνο με επιταχυνόμενο ρυθμό. Σε κάθε ανακάλυψη αντιστοιχεί μια ακόμη καινούργια λέξη, που τις περισσότερες φορές, προέρχεται από την ελληνική γλώσσα.
Στην εργασία αυτή αναδείχθηκε η αναγκαιότητα της χρήσης της ελληνικής γλώσσας στην παγκόσμια ιατρική ορολογία. Με την τεχνική της απλής τυχαίας δειγματοληψίας σε συνδυασμό με τη στατιστική ανάλυση επιβεβαιώθηκε η αναντικατάστατη παρουσία της ελληνικής ιατρικής ορολογίας και κατ’ επέκταση της ελληνικής γλώσσας. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την πρακτική ωφέλεια της γνώσης της ελληνικής γλώσσας γενικότερα.